Boekpresentatie: "De Haan Kraait: Pastorale Bespiegelingen"

Boekpresentatie: “De Haan Kraait: Pastorale Bespiegelingen”
 
Allereerst mijn dank uitspreken voor het mogen spreken vandaag. Het voelt als een eer om dit te mogen doen, maar ook spannend. Hier in deze setting te spreken, voor een publiek dat ouder en vele malen wijzer is dan ik.

Het gaat vandaag echter om Hans Peters en zijn prachtig boek “De Haan Kraait: Pastorale bespiegelingen”.

Wat mij persoonlijk zo inspireert aan het boek is de menselijkheid ervan. Levendige korte anekdotes die een blik geven in de levens van mensen. Echte mensen, uiteenlopend van karakter, leeftijd, en uit alle lagen van de maatschappij, maar allemaal echte mensen. Ieder met een eigen mate van geloof en vertrouwen, van nuchterheid, van humor, van twijfel en van sarcasme. Ieder een eigen strijd in het leven en ieder verlangend naar het licht en het geluk in het leven. Hoe verder ik las in het boek, hoe meer ik mij verbonden voelde met de mensen achter de verhalen. Met de mensheid als geheel. Onder de oppervlakte, zijn we allemaal zo verschillend niet. Er is veel herkenning.

Met dit boek neemt Hans ons op reis. Op reis door het lief en leed van mensen bij wie hij in het leven mocht stappen tijdens zijn pastorale werk. Met enige zelfspot, mooie stukken bijbelse verdieping, grappige en ontroerende oneliners en vlot geschreven korte verhalen, krijgen wij een beeld van wat het pastoraal werk inhoudt. Naast de te verwachten velen kopjes koffie en thee en de sporadische borrel, krijgen we mee hoe belangrijk dit werk is geweest. Het kunnen bieden van een luisterend oor, van troost, een nieuw perspectief op de eigen situatie, empathie voor de pijn en verdriet van de ander maar ook het bieden van hoop en betekenis. Een ware ontmoeting van mensen. al was het Soms slechts door er te zijn. Dat hebben wij allemaal nodig.

Ik herinner dat ik jaren geleden in een neerslachtig moment tegen een vriend aan de telefoon zei dat het leven geen zin heeft. “Gelukkig niet!” Klonk er fel aan de andere kant . “Het leven moet je zin GEVEN! Daarom heet het zingeving!”. Als wij het moeilijk hebben, een dierbare verliezen, zelf ziek worden, werkloos of bedrogen door een geliefde, willen wij het boven alles kunnen begrijpen. Waarom gebeurt dit? Waarom moet ik zo lijden? Wat heeft dit voor zin?

Viktor Frankl, een psychiater en een joodse holocaust overlevende, schreef in zijn boek uit 1946 “Man’s search for meaning” dat als je een antwoord hebt op het “waarom” dan vind je altijd wel een “hoe”. Door de pijn betekenis te geven, wordt het draaglijker. Betekenis geven, zin geven. Zo kwam er een man in de praktijk van Dr. Frankl die enorm leed aan de rouw om zijn in-de-oorlog-overleden vrouw. Frankl vroeg deze troosteloze man dat als hij had kunnen kiezen tussen wie van hen tweeën had mogen overleven, wat zou hij gekozen hebben. De man was even stil en antwoordde dat hij graag was gestorven om zijn vrouw te sparen. Daarna vroeg Dr. Frankl door over hoe het dan voor zijn vrouw zou zijn geweest als zij hem had overleefd. De man dacht er even over na en antwoordde dat het eigenlijk veel erger zou zijn geweest voor haar dan het nu voor hem is. Ze zou geen inkomstenbron hebben gehad, ze zou de kinderen niet hebben kunnen onderhouden. Het zou veel moeilijker voor haar zijn geweest. Daarop antwoordde Frankl dat hij wellicht zijn leed, het ondraaglijke pijn dat hij nu ondergaat, zou kunnen zien als een opoffering om zijn vrouw de ellende te besparen om in zijn positie te zijn. De pijn en verdriet van de man zijn heus niet minder geworden, maar wel een stuk draaglijker omdat het opeens zin lijkt te hebben gekregen.

In de geloofsgesprekken met Hans binnen de gemeenschap lees ik dat er een soortgelijke herbezinning komt na het horen van een bijbelse verhaal dat vergelijkbaar is met wat diegene op dat moment ondergaat. Door te identificeren met iemand die een soortgelijke beproeving heeft gehad, geeft kracht en moed. Het krijgt betekenis. Opeens wordt de last draaglijker.

Er is universele menselijk behoefte om te delen over waar we mee zitten. Onze ongenoegen, onze pijn, onze frustraties, etc. De een spreekt een pastoraal werker, de ander een goede vriend of een psycholoog, een therapeut, of waar het tegenwoordig mee krioelt, een coach. Zoals deze coach die u vandaag hier mag spreken. We zoeken bevestiging dat het is zoals het is en dat het zo mag zijn. We willen dat een ander mens een stukje invoelt zodat we ons niet alleen hoeven te voelen. We willen advies om onze groeven om te buigen tot een nieuwe kijk op de situatie.

Wie tussen de regels leest, krijgt ook een beeld van Hans zelf. Een stoere Rotterdammer en tegelijk kwetsbaar, iemand met een groot hart die graag zinvol werk wil doen en die de humor kan inzien in de absurditeit en de tegenstrijdigheid van sommige uitspraken en situaties. Maar bovenal is het hele boek doorspekt met liefde. Zijn liefde voor god en de here Jezus, liefde voor de bijbel, liefde voor de mensen van zijn gemeente, liefde voor zijn vrouw en gezin, liefde voor de medemens van elke geloofsovertuiging, seksuele geaardheid en etniciteit. Hij is oecumenisch in de breedste zin van het woord.

Ik ontmoette Hans in 2018 in een boeddhistisch centrum in Friesland. Niet echt de plek waar je een theoloog verwacht. Het is een meditatie- en bezinningsplek waar ik al jaren kwam. Dat terwijl ik op dat moment in Rhoon woonde. Nota bene de gemeente waar hij jaren lang pastoraal medewerker was geweest. Gestuurde toeval, zouden we deze ontmoeting kunnen noemen. We hadden meteen boeiende gesprekken. Een klik die er gewoon ontstaat tussen twee gelovigen, al zijt het van verschillende geloven.

Zelf ben ik geboren in Nazareth in Israel. De stad waar uiteraard ook Jezus Christus is opgegroeid. Door mijn Islamitische vader en een Nederlandse moeder werd ik gestuurd naar de katholieke school van de Franse nonnen van Sint Jozef. Om de inschrijving op deze school gesmeerd te laten verlopen, ben ik tijdens een bezoek aan Nederland in Zevenaar katholiek gedoopt. Achteraf bestwel frappant. Mijn vader zag daar destijds helemaal geen probleem in, de Islam en het Christendom bijten elkaar niet, zou hij zeggen. Op school werd mij verteld dat overal waar Jezus kwam, onderricht gaf of een wonder verrichte later een kerk is gebouwd. Dat is kennelijk vaak het geval in het Heilige Land, maar u begrijpt mijn verwarring toen ik naar Nederland verhuisde. Ik zag overal kerken. Jezus is wel heel ver gekomen, dacht ik als 11 jarige. Want zelfs hier is hij mij overal voor geweest en dat allemaal te voet!

Uiteindelijk heeft mijn pad mij geleid naar het Boeddhisme. Daar ontdekte ik hoe alle religies in feite dezelfde kern bevatten. Een leidraad van hoe goed te leven, hoe een goed mens te zijn en waarom dat belangrijk is.

- “Behandel anderen zoals je zelf behandeld wilt worden” en "Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet": dat is de kern van wat in het boeddhisme compassie en liefdevolle vriendelijkheid genoemd wordt.
- Wat een mens zaait, zal hij ook oogsten: is voor Boeddhisten niets anders dan karma
- Eert uw vader en uw moeder (5e van de 10 geboden) is voor boeddhisten even heilig. Alle levende wezens zijn een keer onze ouders geweest.

Ook het beeld van de herder en Here Jezus als de herder bestaat ook in het boeddhisme. Zoals de herder zijn schapen voor laat gaan om te zorgen dat er niemand achter blijft, zo ook vanuit grote mededogen voor alle levende wezens is het gebed van de Bodhisattva (een aspirant boeddha) om eerst alle anderen naar verlichting en nirvana te helpen voordat hij zelf uit deze duisternis wil stappen naar verlichting. Precies zoals ook Christus zichzelf opofferde voor de zonden van anderen.
De boodschapper is anders, het verhaal is anders, de kern is hetzelfde. Een pad naar goedheid, naastenliefde, vergeving, compassie en de weg naar geluk. Precies de woorden die Hans Peters op een dieptepunt in zijn leven enorm inspireerden: “Goed voor de ander, goed voor jezelf”.

We leven in moeilijke tijden. Voor mensen die de oorlog niet hebben meegemaakt, is dit wellicht de moeilijkste tijd in ons leven. Naast een groeiende kloof tussen arm-rijk door grote inkomstenverschillen, rijzende energie- en benzineprijzen, onbetaalbare huur, sterke inflatie van levensmiddelen. En dat alles boven de beperkingen van de corona pandemie met alle desastreuze gevolgen voor vele ondernemers en werknemers. De samenleving is steeds feller gepolariseerd: veel wij/jullie, (on)gevaccineerden, rellen en agressie. We zijn alles behalve verenigd. De media zijn uit op sensatie en drijven de mensen nog verder uit elkaar. In deze tijd, als nooit tevoren, moeten religies elkaar steunen, samen sterk staan om deze tijd het hoofd te kunnen bieden of moet ik zeggen het hart te kunnen bieden.

Hans Peters benoemt in zijn boek de rage van armbandjes onder christelijke jongeren met WWJD “What would Jezus do?”. Het idee daarvan is om jezelf dat in het dagelijks leven af te vragen voordat je handelt Wat zou Jezus hebben gedaan? Hoe zou hij reageren in deze situatie: als iemand voordringt in de rij, of als iemand slecht over je praat op je werk, of als er ingebroken wordt in je auto. Wat zou Jezus doen? Een treffende manier om in het dagelijks leven de beste versie van jezelf te zijn.

De Haan Kraait: het boek is af. De haan kraait opnieuw; een nieuwe dag begint. Een nieuwe start. Voor ons allemaal. Wat zou Jezus doen met deze dag?