Heb je ook last van klimaatstress? Misschien dat je de constante onderstroom van schuld en schaamte ook bij jezelf herkent. Bij elke tomaat die je uit de plastic verpakking haalt, bij het weggooien van dingen die op zijn zoals elektrische tandenborstels of oude teflon-pannen, bij het kopen van fruit van de andere kant van de wereld, bij het eten van vlees en zuivelproducten, bij het boeken van een vliegvakantie. Aan alles kleeft er een oordeel. Altijd doe je het niet goed (genoeg). Het lot van de ijsbeer op zijn laatste vierkante meter ijsvlotje en mijn consumptiekeuzes lijken hand in hand te gaan. Ik ben verantwoordelijk voor alle klimaatellende in de wereld als ik niet bewust omga met alles wat ik doe. Veel mensen, waaronder vooral jongeren, lijden hieraan. Klimaatstress of zelfs klimaatwanhoop, wordt het genoemd. We spreken hier over reële angsten en depressies. Sommige filosofen (zoals Wouter Kusters) en psychologen spreken zelfs van trauma voor iets wat nog komen gaat.
Als ik naar films of foto’s kijk uit de jaren ’60 en ’70, dan kan ik jaloers worden. Ik benijd de naïviteit en schuldvrije hedonisme van de mensen op het beeld. Een schril contrast met hoe we nu leven waarin alles zo ingewikkeld is. Wat je ook doet, je doet het eigenlijk nooit goed. Niet voor het millieu, niet voor je gezondheid. Altijd wel iemand die er iets van kan vinden en die meningen veranderen ook nog eens in de loop van de tijd.
Als je de doemberichten écht tot je ziel laat doordringen, is de werkelijkheid uitzichtloos en deprimerend. Het vertrouwen in de politiek, het kapitalisme, het onderwijs en zelfs in onze voorouders is beschadigd. Vele alarmerende rapporten en meerdere internationale conventies werden in het verleden met de voeten getreden. Nu is het eindelijk een serieus politiek thema, toch verandert er in het alledaagse heel weinig. Niet meer dan het herschikken van de dekstoelen op de Titanic. Zelfs goedbedoelde initiatieven die een (tijdelijke) oplossing lijken te zijn zoals zonnepanelen, windmolens en Tesla’s dreigen op hun beurt nog meer bij te dragen aan de vervuiling. Hopeloos. Maar goed, wat moeten wij daarmee? Je kunt niet de hele dag de afgrond in kijken. Wie help je ermee door je van binnen helemaal op te vreten?
In een wat holistische perspectief zijn wij als wezens een onderdeel van het milieu. Sterker nog, ons lichaam bestaat uit de elementen. Wist je dat de stikstof in ons DNA, het calcium in onze tanden en het ijzer in ons bloed afkomstig zijn uit het binnenste van instortende sterren? Ieder van ons is onderdeel van het universum. Er is geen sprake van dé mens tegen de natuur, wij zijn de natuur. Laten wij daarom bij onszelf terugkomen om ‘iets’ te doen aan deze menselijke crisis. We zijn namelijk niet alleen de natuur uit oog verloren, maar ook onszelf. We gaan regelmatig over onze grenzen heen, we zetten ons over ziek zijn heen, we veroordelen onszelf, we nemen niet genoeg rust, we eten niet gezond, we drinken niet genoeg water, we vluchten in substanties zoals alcohol, sigaretten en drugs die het lichaam beschadigen. In die zin, behandelen we ons lichaam en geest niet veel anders dan hoe we de natuur behandelen. Het is een mindset.
Als we één zijn met de natuur, laten we dan bij onszelf beginnen. Laten wij ons richten op het cultiveren van wat we zo graag zouden willen in onze externe wereld, namelijk meer evenwicht. Mindfulness gaat precies hierover. Gelukkig worden door meer bewustzijn, liefde en geven om. Vriendelijkheid en compassie ontwikkelen en uitdragen. Meer geduld met onszelf en anderen. Met aandacht kiezen wat we nastreven, doen en hoe we reageren. Meer innerlijke rust, minder oordelen, en langzaam steeds meer buigen naar acceptatie van alles wat mijn ervaring is op dit moment. Als het merendeel dit zou doen, gaan we vanzelf de verandering zien die we willen zien. Iedereen wordt hier gelukkiger van. Dat begint allemaal bij jezelf. De klimaatcrisis fixen gaat ons in ons eentje niet lukken, maar onszelf veranderen wel.