“Zeg nee en ontdek wie je vrienden zijn” zegt Gabor Maté met een glimlach. Voor veel mensen is het lastig om grenzen aan te geven.
Het wordt zo vaak gezegd dat het bijna een cliché is: “je moet nee durven zeggen en je eigen grenzen aangeven”. Voor de een kost het geen moeite om niks aan te gaan waar hij/zij geen zin in heeft, terwijl de ander worstelt met nee zeggen en met het te moeten teleurstellen.
Laatst vroeg ik een vriendin om mij te helpen. Ik vroeg haar of ze eerder kon komen op een afspraak met een groepje vrienden om mij te helpen met de voorbereiding. Ze antwoordde met dat ze dat nog even moest voelen of het allemaal niet te veel zou worden. Ze had al een drukke week gehad en ze moest van ver komen rijden en op tijd vertrekken, etc. Ik stond dus aan de andere kant van een (mogelijke) “Nee”. Mijn eerste innerijke reactie was een gevoel van eenzaamheid en teleurstelling. Er waren oordelen zoals “egoïstisch” en “in de steek gelaten worden”. Eigenlijk zeggen deze gedachten niet iets over haar maar over mijn eigen verlangen naar gezelschap en steun op dat moment. Toen ik deze verlangens compassievol erkende, volgde daarop de bewondering en de dankbaarheid dat zij goed voor zichzelf zorgt. Ik wil namelijk niets anders dan dat ook zij gelukkig is en haar grenzen goed bewaakt. Dat is wat échte vriendschap voor mij betekent. Juist de wetenschap dat zij alleen dingen voor mij doet als zij daar oprecht zin, tijd en energie voor heeft, geeft mij ontspanning en veiligheid. Ik wil namelijk niets liever dan dat zij alleen iets voor mij doet als het vanuit het hart is en met een blije energie: “Like a child feeding a hungry duck” zoals Marshall Rosenberg dat omschreef. Je verwacht er niets voor terug, de blijdschap van het geven is de beloning. Dat is pas geven.
Conflicten en spanningen ontstaan vaak als mensen dingen doen voor de ander waar ze geen zin in hebben. Het is geven als een transactie. Je doet het wel, maar vanuit verplichting, sociale verwachting, schuldgevoel, angst voor straf/afwijzing of zelfs voor de beloning van liefde en goedkeuring die je ervoor krijgt. Er ontstaat wrok en (machts)ongelijkheid in de relatie: “Ik deed dit alleen maar voor jou”. Naast conflicten leidt dit ook tot vervreemding van jezelf: “Wat wil ik eigenlijk? Wat heb ik nodig om gelukkig te zijn?”. Dat wordt al lastig te beantwoorden als je altijd maar bezig bent met de behoeften van anderen. Klachten als depressie, onverschilligheid, angst, verslaving, burn-out en midlife-crisis, kunnen eruit voortkomen. Gabor Maté, de beroemde arts die veel onderzoek doet naar trauma en gedrag, beweert zelfs dat veel fysieke klachten, met name auto immuunziektes te maken hebben met hoe ver je verwijdert bent geraakt van je authenticiteit: je gevoel, hoe je ermee omgaat en hoe je er uiting aan geeft. Lichaam en geest gaan samen op.
In feite, is nee zeggen niets anders dan ja zeggen tegen iets anders. Je behoeften, verlangens, en wensen vormen de levensenergie die door je heen stroomt. Zij zijn de drijfveer voor alles wat je doet of zegt. Als je nee zegt, dan geef je gehoor aan een behoefte die op dat moment prevaleert. Maar wat als de ander een andere behoefte heeft, vraag je? Stel, jij wilt een opgeruimde keuken hebben terwijl ik rustig op de bank wil liggen. Voor mij lijken er maar twee keuzes op dat moment: vechten om wat ik wil of me onderwerpen aan jouw wil omwille van de lieve vrede. Toch kan het ook anders. Als we gaan praten over de onderliggende behoeften achter het opruimen en het liggen op de bank, dan kunnen we elkaar beter begrijpen. Ik wil rust en ontspanning maar dan blijkt dat jij ook rust wilt maar dat jij je ergert aan een rommelige keuken en die rust daardoor niet kunt vinden. Vanaf hier hebben wij een gesprek over wat we gaan doen. We kunnen samen talloze strategieën bedenken die al onze behoeften vervullen. Zoals bijvoorbeeld dat we samen de deur uitgaan om iets ontspannends te doen en dat we de keuken op een later moment tackelen als we meer opgeladen zijn.
Dit is in een notedop voor mij de kern van empathische communicatie van Marshall Rosenberg. Het verbinden met mijn behoeften, het eerlijk uiten en het zoeken naar win/win. Het heeft werkelijk mijn leven compleet veranderd. Ik heb veel meer helderheid in wat ik voel en wil en kan er vaker eerlijk gehoor aan geven. Tegelijkertijd, kan ik (veel vaker) compassievol luisteren en ontvangen van de ander met al zijn/haar gevoelens en behoeften, ook als deze op een tragische wijze worden geuit ;) Als je meer wilt weten over Empathische of Verbindende Communicatie, zie workshop op 16 september. Ook start er op vrijdag 15 september een Mindfulness 8-weekse als je nog de deze kans wilt grijpen en anders kom je gewoon lekker relaxen op een van de relaxdagen.
Lieve groeten voor nu, geniet van de zonnige dagen, en tot kijk!
